در سه قلعه ستارگان را به آغوش بکشید

شهر سه قلعه (واقع در استان خراسان جنوبی) از سمت جنوب غربی به کویر مرکزی ایران متصل است و در سال‌های اخیر به عنوان یکی از سایت‌های گردشگری نجومی در سطح جهان مطرح شده است.

کویر سه قلعه در فاصله ۳۰ کیلومتری شهر سه قلعه واقع است و به گفته متخصصین دارای پنجمین آسمان تاریک دنیا است که این تاریکی بی‌انتها آن را به یکی از بهترین مناطق برای رصدهای نجومی و لذت بردن از آسمان شب تبدیل کرده است.

در واقع قرار گرفتن این مکان در فضای دشت و برخورداری از عنصر تاریکی محض دو ویژگی منحصر به فرد سه قلعه برای رصد ستارگان است.

شگفتی آسمان این کویر بکر و دست نخورده به حدی است که امکان رصد ستارگان و سیاره های زحل و زهره در فصول بهار و تابستان با چشم غیر مسلح امکان پذیر است و هر مخاطبی را متوجه آفرینش بی عیب و نقص هستی کرده و ناخودآگاه زمینه تعظیم انسان در برابر خداوند را فراهم می‌آورد.

شهر سه قلعه دارای امکانات مناسبی برای اسکان طبیعت گردان عاشق نجوم است که باعث افزایش گردشگری به این ناحیه شده است.

مطمئنا سفر به این منطقه و دیدن عظمت و منظره آسمان شب و زیبایی‌های کویر تجربه‌ای فراموش نشدنی خواهد بود.                                                                                      

                                                                                نوشته:حسین باقری

رصدگاه سه قلعه از ابتدا تا کنون

رصدگاه سه قلعه در اردیبهشت سال 1388 و در حاشیه نهمین رقابت رصدی مسیه، با در نظر گرفتن پتانسیل‌های منطقه از جمله دارا بودن پنجمین آسمان تاریک در جهان، دوری از منابع آلودگی نوری، وجود جاذبه کویر و امنیت منطقه و به منظور توسعه گردشگری نجومی و سازماندهی فضایی مناسب برای منجمان و گردشگران علاقه‌مند، احداث و افتتاح شد.

نخستین سایت ویژه گردشگری نجومی در قلب یکی از زیباترین کویرهای ایران، کویر سه قلعه، واقع شده و با توجه به تعداد شب‌های صاف بسیار در آن، می‌توان رصدگاه سه قلعه را بهشتی برای گردشگران نجومی و مشتاقان رصد اجرام آسمان شب دانست. 

در حال حاضر این منطقه تبدیل به یکی از مقاصد گردشگری نجومی در ایران شده است و به طور متوسط در هشت ماه اول سال هر ماه 2 الی سه تور از منطقه بازدید می‌کنند. 

طرح رصدگاه به این صورت بوده است  که در فاز نخست، تسطیح محیط رصدگاه، احداث جاده خاکی از شهر سه قلعه تا رصدگاه به طول 37 کیلومتر، احداث سکوی نجومی و سرویس بهداشتی سیار صورت گرفته و احداث امکانات ضروری مانند رصدخانه، هتل، رستوران و به طور کلی توسعه رصدگاه، در مراحل بعدی در دستور کار قرار گرفته است.

از مهم‌ترین برنامه‌های برگزار شده در این رصدگاه، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. نهمین رقابت رصدی مسیه/ اردیبهشت 1388

2. پنجمین رقابت منطقه‌ای صوفی خراسان/ شهریور 1388

3. دهمین رقابت رصدی مسیه/ اردیبهشت 1390

 در حال حاضر با گذشت شش سال از احداث رصدگاه و با اعلام درخواست‌های مکرر بخشداری سه قلعه از مسوولان برای اختصاص اعتبارات لازم و همچنین وجود طرح رصدگاه، که توسط هسته نجوم خراسان جنوبی تهیه شده است، اخیرافرمانداری سرایان ضمن تخصیص اعتبارات لازم برای رصدگاه در سال 94،جشن بزرگ خانوادگی رصد ستارگان با حضور4000نفری مردم را در 94/2/31 در رصدگاه سه قلعه برگزارنمود.

هم اکنون رصدگاه پذیرای گردشگرانی از منطقه شرق و همین طور سایر  نقاط کشور وحتی جهان است. امیدواریم با توجه به پتانسیل‌های این منطقه که در واقع یکی از نقاط بکر ایران به شمار می‌رود این مهم هم چنان مورد توجه مسوولان و سرمایه‌گزاران قرار گیرد.

                                                                  *پریسا بیکی*کارشناس ارشد برنامه‌ریزی توریسم 

شرحی بر لباس محلی مردم سه قلعه (مندیل،چهل تیزر ،جلیقه و شلوار اوغونی)

 این لباس که به جز سه قلعه در برخی نقاط خراسان نیز در حال حاضر رواج دارد بدین شکل بود که مردان در تابستان و هنگام اعتدال هوا پیراهنی معروف به چهل تیرز را می پوشیدند که جنس آن از کرباس و سفید رنگ و بلندی آن تا سر زانو و پایین پیراهن گشاد و حالت کلوشه داشت به گونه ای که چین های آن روی همدیگر قرار می گرفت و روی پیراهن، جلیقه ای به رنگ مشکی می پوشیدند.شلوار هم از همان جنس کرباس سفید و گشاد بود که در ناحیه مچ پا تنگ می شد و به تنبون اوغونی معروف بود.سربند مردان همان دستار یا مندیلبود که در هنگام بستن به سر، حدود 35 تا 40 سانتی متر آن را در سمت چپ آویزان می کردند (تحت الحنک) در برخی مواقع مثل سرما و گرما و جلوگیری از گرد و خاک از تحت الحنک استفاده می شد.

حسین داروغه قدیمی ترین نوازنده ساز سرنا در سه قلعه

فرزند:حسن

متولد:1313(سه قلعه)

شغل:دامپروری

مهارت:60 سال نوازندگی ساز سرنا

سبک کار:رقص محلی(جکه)

اولین جرقه:استاد حسین داروغه نوجوانی بیش نبود که برای کار ، راهی نیشابورشد و دیدن حال وهوای مجالس عروسی ،سفره خانه های سنتی و هنرمندی نوازندگان  آن روزهای نیشابور، وی را شیفته هنرموسیقی و نوازندگی کرد. وی پس از بازگشت به سه قلعه مختصرتجربه اش از سفر به نیشابور را هنگام چرای گوسفندانش بارها وبارها ،با نی لبکی ساده عملی کرد.

وی در 15 سالگی اولین ساز را از استاد برات خریداری نمود وبدون بهره گیری از محضر هر گونه استادی ،روزها وماه های متمادی ،با آن تمرین وممارست نمود وبه تدریج هنر وی شهره خاص وعام گردیدو بدون دریافت حق الزحمه ای ، نوای محلی او  همراه با لباس محلی سه قلعه(چهل تیزر ، شلوار اوغونی و...)حدود 7 سال چاشنی مجالس عروسی وختنه سوری آن زمان سه قلعه گردید. وی به عنوان نمونه ازمجلس عروسی شادروان سیدهاشم هاشمی و آقای محمد راد نام می برد که تا سحرگاهان صدای ساز او در سه قلعه آن زمان ودیگرمناطق هم جوار طنین اندازبود.

علاقه واشتیاق وصف ناپذیر حسین داروغه به فراگیری موسیقی محلی وی را بر آن داشت تا سازهای مختلفی راخریداری وامتحان نماید به عنوان مثال: از مرحوم پهلوان ،سازی راخریداری نمود اما آن ساز راحرفه ای ندانست و به منظورخرید ساز برادرش اسماعیل داروغه برای بار دیگر روانه نیشابور شد وسال های سال با آن ساز ، شادی بخش بزم مردم سه قلعه بود.وی مدتی بعد ساز مرحوم حسین جعفر(ازخاندان حنفی) را به صورت امانت دراختیار گرفت ودرنهایت روانه بسطاق شد و ساز علی میرخان رابه مبلغ 20 تومان(بیست تک تومانی) برای خویش خریداری نمود ودر حال حاضر قریب به 40 سال است که ساز معروف علی میرخان را دراختیار دارد.

وی سازفعلی خویش را که از علی میرخان خریده،بسیارحرفه ای وکامل می داند وامیدوار است که همچنان حیاتش باقی باشد تا درمراسم ملی ومحلی شهر ودیگرمناطق همجوار برای مردم بنوازد.

حسین داروغه ضمن اشاره به سالم بودن فضای مراسم شادی آن زمان مردم سه قلعه وحساسیت فوق العاده وی به نوع سبک موسیقی وپرهیز از اختلاط زن و مرد ،از وضعیت فعلی برگزاری برخی مراسم های عروسی انتقاد کرده و می گوید :بهتراست مردم اخلاقیات را زیرپا نگذارندو حدود شرعی ودینی را در این گونه مراسم ها رعایت کنند.

استاد داروغه درباره پیشینه رقص محلی سه قلعه (مشهوربه جکه) نیزمی گوید:درسال های خیلی دور شخصی به نام غلامحسن محمد رمضان با کوبیدن آرام به تین و همزمان زمزمه کردن با دهان ، این سبک رقص محلی را در سه قلعه رونق داد ومن با الگوگرفتن از وی ، موسیقی جکه را نواختم.

حسین داروغه بسیارخوشحال است که درحال حاضر نیز جوانان نسل حاضر سه قلعه همانندمحمد تیموری به فراگیری علم موسیقی پرداخته اند واظهار می دارد:از نی محمد تیموری بسیار لذت می برم او خوب وزیبا می نوازد.

وقتی از او درباره نوازندگی برادرزاده اش (علی داروغه) می پرسم می گوید: کار علی نیزخوب وحرفه ای است اما از او خواسته ام در کنار کار با ارگ وآلات موسیقی جدید ، به موسیقی اصیل و محلی سه قلعه یعنی جکه نیز توجه ویژه ای بنماید.

شادروان عباس آراسته مقدم ( آخوندعباس)،مکتب دارسه قلعه

فرزند:ابراهیم

تولد: 1293(سه قلعه)

مرگ مادر:دردهمین روز تولد

میزان سواد: خواندن ونوشتن

سمت اصلی: مکتب دار سه قلعه(50 سال آموزش قرآن)

شغل های جانبی: لحاف دوزی - دعانویسی

شادروان عباس آراسته مقدم (استهوی سابق) پس از فوت مادر در اولین روزهای حیات، توسط همسردوم مرحوم ابراهیم استهو (مرحومه ماشرف) رشدوپرورش یافت وپس از طی خدمت سربازی ،برای کار روانه مشهد مقدس گردید اما چندان نتیجه ای نگرفت وبه توصیه بزرگان فامیل روانه سه قلعه گردید ودر محضر برادرش مرحوم غلامحسین استهو (ارشادی) هنر لحاف دوزی را فراگرفت.

وی پس ازآن ازدواج نمود ولی متاسفانه صاحب فرزند نشد و بنابه علاقه قلبی وهمچنین توصیه بزرگترها،پس از فوت مکتب دار قدیمی سه قلعه"مرحوم سید رضا"موفق به دایرکردن دومین مکتب خانه سه قلعه  درمنزل خویش گردید و طی 50 سال به دختران وپسران آن روزهای سه قلعه قرآن را به شایستگی آموخت که بخش عمده ای از مردان وزنان امروزی سه قلعه ، روزگاری شاگرد مکتب خانه این معلم بزرگ قرآن بوده اند.

آن مرحوم پس از سالها آموزش قرآن،ذاکری اهل بیت وگفتن اذان در مسجد قلعه ،در مورخه 74/9/10بدرود حیات گفت ودرقبرستان سه قلعه آرمید.

بر روی سنگ مزار وی این اشعار به چشم می خورد:

                     خوشا آنان که زین ویرانه رفتند                  به سوی حق، از این غم خانه رفتند

                           خوشا آنان که با تعلیم قرآن                   از این دنیای پرافسانه رفتند

همسر وی نیز در 2 سال بعد یعنی درسال 1376 بدرود حیات گفت.

*********

ثبت نام در مکتب خانه سه قلعه:

سن:از 6 سالگی (دختروپسر)

شهریه:20 تک تومانی به همراه یک بشقاب نقل 

وسایل لازم:زیر انداز - تنگ آب - عم جزء

برنامه روزانه مکتب:

- آغاز آموزش قرآن

- صرف ناشتا(صبحانه)

- ادامه فراگیری قرآن ،صفحه به صفحه و بانظارت مستمر آخوندعباس

- راحت باش (حدود 10 صبح)

- ادامه فراگیری قرآن

- اقامه نماز جماعت

- مراجعت به منزل واستراحت از 11/30تا 13/30

- ادامه آموزش قرآن در نوبت عصر از ساعت  14 تا 17

ابزار تنبیه:خرگز - فلک - هاجیدکنک 

ویژه برنامه ها:

شادروان عباس آراسته مقدم ضمن توجه کامل به آموزش و رعایت نظم وبهداشت ، در صبح شنبه هرهفته به نظافت ظاهری وناخن بچه ها رسیدگی می کرد و درعصر پنجشنبه ضمن نظارت بر پرسش و مرور آموخته های هفته(پی سبقو ،توسط سرخلیفه )، بر استحمام بچه ها در روزجمعه تاکید می کرد و با قرائت سوره های یس ، الرحمن ، جمعه وزمزمه اشعاری همانند:

                    گرنگهدار من آن است که من می دانم      شیشه را دربغل سنگ نگه می دارد

به فعالیت هفتگی مکتب خانه پایان می داد.

چندنکته:

- به منظور برقراری نظم بیشتر درمحیط مکتب خانه ،آخوند درهمان ابتدای امر، یکی از بچه ها را به عنوان سرخلیفه(مبصر)منصوب می کرد. سرخلیفه پیش نماز مکتب خانه نیز بود.

- به محض فراگیری سوره عم یتسائلون ، نو آموز موظف به گرفتن طبقی (عیدی) ازعمه خویش بود.البته سوره هائی مثل یس والرحمن نیز طبقی داشت.

- پس از آموزش عم جزء(جزء30 قرآن) طبق حروف ابجد،نوآموز موظف به تهیه قرآن کامل می گردید و آخوند 29 جزء دیگر را از روی قرآن کامل به وی آموزش می داد وپس از آن صدکلیمه (مجموعه سخنان علی .ع.) و اشعار حافظ شیرازی به نوآموز آموزش داده می شد.

- دراین مکتب خانه جهت تعیین زمان شروع وپایان فعالیت های مختلف همانند تعطیلی،صبحانه، راحت باش و...ساعت وجود نداشت وبا کمک سایه نورخورشید آغاز وپایان هرفعالیتی مشخص می شد.

- از آن جا که آموزش در مکتب خانه ها بسیارجدی ،خشک ورسمی بود و علاوه بر آن ،مکتب دار حمایت جدی خانواده ها را نیز به همراه داشت(همان مثل معروف:گوشتش از شما -  استخوانش ازما!) گاهی اوقات  آن چنان عرصه بر نو آموزان تنگ می آمد که به ناچار اشعاری نامناسب را برای مکتب دار(آخوند) می سرودند که حقیربه رسم ادب دراینجا از ذکر آنها خود داری می کنم وفقط به عنوان نمونه یکی از اشعار مرسوم آن زمان را درباره اهمیت طبقی ذکر می کنم:

                  ویل لکل    دو مشت پل     اگر نداری قرض کن     خونه آخوند را پر گاورس کن

- علاوه بر این معلم قرآن (شادروان عباس آراسته مقدم )،همزمان مرحوم بی بی فضه نیز به امر آموزش قرآن زنان و دختران درسه قلعه می پرداخت که در مجالی دیگر زندگی این بانوی عفیفه سیده را نیزبه اتفاق ورق خواهیم زد.

دو استناد دیگر از سوابق شادروان دکتر علی حسامی سه قلعه در سال های 1324 و 1328

تغییر مأموریت ها(صدورابلاغ) در وزارت بهداری:

آقای دکتر احمد آلا به سمت رئیس بهداری میاندوآب برگزیده شد.

آقای دکتر محمدتقی رفیعی‌زاده رئیس بهداری شهرداری میانه به سمت رئیس بهداری خلخال بر گزیده شد.

آقای مسیح‌الله سپهری قمشه به سمت داروساز بیمارستان شهرضا.

بانو مطلق‌نژاد به سمت مامای بیمارستان نجف‌آباد اصفهان.

آقای دکتر سید یوسف نبوی به سمت معاون بهداری دزفول.

بانو ایراندخت امیر نیرومند به سمت مامای بیمارستان خورشید اصفهان

آقای دکتر علی رشدی رئیس بهداری بندر جاسک به سمت پزشک بهداری برازجان برگزیده شد.

آقای دکتر ضیاء‌الله اشرافی پزشک بهداری برازجان به سمت معاون بوشهر برگزیده شد.

آقای دکتر علی حسامی رئیس بهداری فردوس به سمت ریاست بهداری شهرداری مشهد برگزیده شد.

آقای دکتر احمد سالاری رئیس بهداری شهرداری مشهد به سمت معاونت بهداری استان پنجم.

آقای عزیزالله وهاب‌زاده به سمت داروساز بهداری استان پنجم.

منبع :کتابخانه موزه و مرکزاسنادمجلس شورای اسلامی (شماره ۱۳۸۹۳ تاریخ 1324/9/27)

---

منبع:روزنامه خراسان (آذر ماه 1328)

شادروان قدرت الله حسامی

 تولد:1299(سه قلعه)

سیرتحصیلی :ابتدائی در فردوس .دبیرستان درمشهد.از دیپلم تامقطع کارشناسسی ارشد در تهران

آخرین مدرک تحصیلی:کارشناسی ارشد حقوق (دانشگاه تهران)

شغل:وکیل . قاضی . بازپرس

همسر: پروین دولتی (با اصالت مشهدی)با تحصیلات کارشناسی ارشد.بازنشسته آموزش وپرورش.تولد:1312

فرزندان:

احمد (1330):دکترای تخصصی معماری ومرمت بناهای تاریخی

سعید:(1336):کارشناسی ارشد کامپیوتر

رویا:(1341)کارشناسی ارشد پرستاری تخصصی

شادروان قدرت الله حسامی دراوایل انقلاب کاندید انتخابات مجلس شورای اسلامی در حوزه انتخابیه فردوس

وطبس شد ولی به مجلس راه نیافت.

وی دراواخر عمر به دلیل عارضه قلبی جهت مداوا از محضرپزشکان متعدد داخلی وخارجی بهره برد اما چندان

موثرواقع نشد ودرنهایت در سال 1383 درکشورکانادا بدرود حیات گفت ودرهمین کشوربه خاک سپرده شد.

ازجمله خدمات ارزنده وی کمک به تاسیس "بنیاد حسام سه قلعه "باهدف کمک به مردم ،دانش آموزان

ودانشجویان محروم این دیار می باشد.

یادی از ماندگارترین چهره های شهرم

                       شهید محمد وجدانی 

                             شهید سید محمد شعفی 

                                     شهید علی زینلی 

                                             شهید اسماعیل کفشی 

                                                      شهید علی اصغراخوت 

                                                              شهید حسین ایازی 

                                                                   شهید عباس رحمانی پور

                                                                           شهید تقی شریف زاده

                                                                                  شهید غلامحسین برازنده

                                                                                            شهید عبدالله حسینیان

دکترمحمود جهانی مقیم کانادا

تولد:سه قلعه(1324)

فرزند:حاج علی

تحصیلات ابتدائی:سه قلعه.فردوس

تحصیلات متوسطه:مشهد وسپس ورود به دانشگاه و کار درمرکز آمارایران و آن گاه اشتغال در یک شرکت

مهندسی مشاور به عنوان سرپرست قسمت کامپیوتر

کارشناسی ارشد:1355 در رشته مدیریت

عزیمت به خارج جهت ادامه تحصیل:1364،کشورفرانسه واخذ مدرک دکترای مدیریت وسیستم های اطلاعاتی

مهاجرت به کانادا:1366و اشتغال به کار در شرکت آی پی ام

استخدام در بانک اسکوشیا:1367

دکترمحمود جهانی هم اکنون مدیر قسمت کارت های اعتباری بانک اسکوشیای کانادامی باشد.وی علاوه برکار

دربانک ازسال 1369 تدریس در دانشگاه را آغازنمود و هم اکنون در دانشگاه های تورنتو ورایرسون ،کامپیوتر

ومدیریت پروژه را تدریس می کند.وی کتابی با عنوان آنالیزسیستم ها به زبان انگلیسی برای تدریس دردانشگاه

تورنتو منتشرکرد وسپس کتاب تجزیه وتحلیل نظام های اطلاعاتی را به زبان فارسی از طریق دانشگاه علامه

طباطبائی تهران درسال 1376 منتشرنمود.

وی از همسرایرانی خویش دو فرزند دارد.داراب با مدرک کارشناسی ارشد که در یک شرکت مهندسی در

تورنتوی کانادا به کارمشغول است و دلارام که در ونکوورکانادا به امر وکالت اشتغال دارد.

محبوبه آذرخش ، دانش آموخته دانشگاه سن پترزبورگ روسیه

تولد:فردوس(1365)

فرزند:عزیزالله (بازنشسته آموزش وپرورش)

همسر:حجت سلمانی از سه قلعه،دانشجوی دکترای پلیمر(بیوپلیمرها) - دانشگاه دولتی سن پترزبورگ روسیه

تحصیلات ابتدائی وراهنمائی:فردوس

دوره متوسطه:دبیرستان نمونه حضرت فاطمه(س) فردوس- رشته علوم تجربی

قبولی درکنکور:سال 83 بارتبه 382 در رشته زیست شناسی سلولی،مولکولی ،گرایش ژنتیک(دانشگاه اصفهان)

قبولی در مقطع کارشناسی ارشد:سال 89 با رتبه 10در رشته ژنتیک مولکولی (دانشگاه تربیت مدرس تهران)

خانم آذرخش پس از گذران یک ترم در دانشگاه تربیت مدرس ، از طریق بورس تحصیلی به کشور روسیه عزیمت

نمود و دردانشگاه دولتی سن پترزبورگ (دومین دانشگاه برتر روسیه) مقطع کارشناسی ارشد رابانمرات عالی به

پایان رساند.وی به زودی تحصیل در مقطع دکترا رانیز درکشور روسیه (دانشگاه فوق) آغازخواهد کرد.

محبوبه آذرخش به جز چاپ مقاله ISIدر ژورنال پلنت فیزیولوژی ،تاکنون درخارج از ایران موفق به حضور در کنفرانس

های متعددعلمی،پژوهشی به شرح ذیل گردیده است:

- کنفرانس بین المللی ژاپن (میازاکی - 2013 ) به زبان انگلیسی

- کنفرانس بین المللی جمهوری چک (پراگ - 2014) به زبان انگلیسی

- کنفرانس روسیه (سن پترز بورگ - 2014) به زبان روسی

- کنفرانس روسیه (رستف - 2014 ) به زبان روسی

خانم آذرخش ضمن اشاره به نقش بی بدیل پدر،مادر و همسر درموفقیت هایش ، رمز موفقیت انسان در هر

موقعیت ورسته کاری را پشتکار فراوان و علاقه قلبی می داند.

وی مصمم است پس از پایان تحصیلات به ایران برگردد تا به اتفاق همسرش در راستای آبادانی و سربلندی ایران

اسلامی گام هایی موثر را بردارد.